Besturen is het zetten van een punt op de horizon. Om vervolgens de route uit te zetten en succesvol daarin stappen te zetten. De meeste tijd van corporatiebestuurders gaat naar het zetten van die stappen. Maar hoeveel aandacht verdient het zetten van een punt op de horizon?
Het zetten van een punt hangt samen met de visie van de bestuurder. Wat is het maatschappelijke vraagstuk dat zich aandient en waarin kan en wil de corporatie presteren of zelfs uitblinken? Het beantwoorden van deze vragen gebeurt niet waardenvrij. Want iedereen kijkt door een andere bril naar de werkelijkheid. En elke organisatie heeft zijn eigen ‘darlings’ en blinde vlekken.
Wat zag ik in mijn bestuurlijke loopbaan verschijnen? En hoe ben ik daarmee omgegaan?
Observeren
Net als ieder ander heb ik mijn overtuigingen. Dat is van waarde. Maar als je ergens start als bestuurder, is het handig om die overtuigingen even te parkeren en eerst te observeren zonder oordeel. Zoiets is niet makkelijk want bestuurders worden vaak geselecteerd op het snel en helder kunnen uitdragen van overtuigingen.
Wat zijn dogma’s?
Elke sector heeft zijn dogma’s. Dogma’s zijn in beton gegoten overtuigingen. Ze zijn onwrikbaar, zijn vaak onbewust of door belangen gedreven en mogen door de omgeving niet ter discussie worden gesteld. Dogma’s zijn handig, ze leveren houvast. Maar de starheid van een dogma is tegelijkertijd de vijand van wendbaarheid en innovatie. Daarom blijf ik het liefst weg van dogma’s. Maar hoe doe je dat? Hoe voorkom je dat inspirerende overtuigingen veranderen in blokkerende dogma’s?
Tegendogma’s
Ook de corporatiesector zit vol met dogma’s. Gek genoeg ben ik in de loop der jaren dogma’s gaan ‘omarmen’. Niet om ze over te nemen maar om ze te identificeren en te analyseren. Hoe zien ze er uit, waar komen ze vandaan en wat is de waarde ervan? Hierbij ben ik steeds vaker gebruik gaan maken van het formuleren van alternatieve dogma’s of zelfs tegendogma’s. Ze helpen mij om de achterliggende overtuigingen en waarden van een dominant dogma te doorgronden. Dogma’s blijken vaak een historisch ingesleten groef waarbij alleen gezocht wordt naar bevestiging van het dogma. Het alternatief wordt consequent genegeerd of zelfs bestreden.
Met dit inzicht heb ik mijn voordeel gedaan. Ik heb dogma’s geïdentificeerd en alternatieven geformuleerd en omarmt. Voor deze blog heb ik een paar dogma’s en alternatieven verzameld.
Vastgoedloze corporatie
Spannend was mijn werk als bestuurder bij Dudok Wonen. Het was de tijd dat veel corporaties experimenteerden met sociale koopvarianten. Bij zo’n product investeert de corporatie in een woning van een ander. Als je dat beeld op je in laat werken, is een corporatie geen vastgoedbeheerder maar primair een vermogensbeheerder. Een vermogensbeheerder die zijn vermogen, en het rendement op zijn vermogen, inzet voor betaalbaar wonen. Dat investeren kan dus in sociale koopproducten. Maar een corporatie kan ook investeren in een vastgoedfonds zoals Amvest of huurders voorzien van woonvouchers (= een kortingsbon voor het huren van een particuliere huurwoning). Zo wordt een corporatie van woningverhuurder een vastgoedloze corporatie. Ik kan je verzekeren, dat als je zo’n nieuw beeld omarmt, er ineens enorm veel alternatieven voor een huurwoning zichtbaar worden.
Groots en meeslepend
Bij De Key namen we echt de tijd voor het doorgronden van bestaande dogma’s. De oogst was groot. Dit zijn de meest in het oog springende omslagen die zijn gemaakt:
- Van ‘groots en meeslepend’ naar ‘klein en betekenisvol’: dit leidt er toe dat De Key zich terugtrekt uit de regio en nieuwbouw bij voorkeur realiseert binnen de Amsterdamse ring A10.
- Van ‘goed en betaalbaar wonen’ naar ‘het bijdragen aan de dynamiek van de stad’: dit leidt tot focus op woonstarters.
- Van ‘benutten van de maximale leencapaciteit’ naar ‘het activeren van het in vastgoed opgeslagen vermogen’: daarmee groeien we richting een ‘leningloze corporatie’.
- Van ‘hierarchie’ naar ‘wendbaarheid’: dit leidt uiteindelijk tot werken volgens de principes van een ‘ronde organisatie’.
- Van de overheid als ‘hoeder van de sector’ naar ‘de grootste risicofactor voor corporaties’: dit leidt tot een koers waarin goed rentmeesterschap van het opgebouwde vermogen centraal staat.
- Van de corporatie als ‘producent van huurcontracten’ naar de ‘facilitator van communities‘: dat leidt tot een groeiende behoefte aan nieuwe beheerconcepten en het centraal stellen van de veerkracht van onze complexen.
Verliezen of winnen
Dit is natuurlijk een leuk rijtje maar wat is nu de boodschap er achter? Het toont aan dat voor elke overtuiging een alternatief beschikbaar is. Maar is zo’n alternatief altijd beter? Natuurlijk niet. Het alternatief biedt een ander afwegingskader, een ander perspectief. Je verliest er dingen mee, maar je kan er tegelijkertijd ook nieuwe dingen mee winnen. Daarmee kan het echte gesprek starten.
Hedendaagse corporatiebestuurder
Het spelen met overtuigingen en dogma’s zorgt dat je loskomt van de sleur en dominante overtuigingen. Daarmee kan je in verbinding komen met de waarden die je graag omarmt en je krijgt zicht op nieuwe ontwikkelingen in de samenleving. En dat is toch wat je van een hedendaagse corporatiebestuurder mag verwachten?